We kunnen geen winkel, sportschool, sauna of wat dan ook binnen stappen, of er hangt wel een slordig briefje met de boodschap dat er een vacature beschikbaar is en of je contact wilt opnemen.
Voor het eerst in de Nederlandse geschiedenis is het aantal vacatures groter dan het aantal werklozen. De reden is ook bekend: vergrijzing.
Toch lijkt het dat sommige organisaties ‘het allemaal overkomt’ of dat ze niets hebben zien aankomen. Wellicht denken we meteen aan Schiphol waar we dagelijks de beelden van lange wachtrijen reizigers op het journaal zien. Maar het Schiphol vraagstuk is niet alleen een personeelsprobleem: het gaat over groei in combinatie met onderinvestering. Dat gaat een keer mis, en dat is nu aan de orde. Dit is een archetype dat Peter Senge in zijn boek De Vijfde Discipline destijds fraai beschreef.
“Hoe groter de druk is vanuit de Bovenstroom, hoe belangrijker het personeel is.” Een fraaie quote! Waar die vandaan komt? Uit een boek uit 1998 dat actueler is dan ooit, te weten ‘De Geluksfabriek’. (Het boek is bijna 25 jaar opnieuw uitgegeven!).
Ook in 1998 was er een flink personeelstekort en gold toen ook wat vandaag van belang is: een goede band opbouwen met je medewerkers is essentieel.
In De Geluksfabriek wordt gesproken over twee type medewerkers: de medewerkers die verbonden willen worden: medewerkers die zich verbinden aan de missie, de visie en de waarden van de organisatie. En de medewerker die geboeid wil worden door vooral interessante arbeidsinhoud en -voorwaarden.
De grote uitdaging is om beide groepen goed met elkaar te laten samenwerken. Dat is best een uitdaging want -zo stellen de auteurs Bruel en Colsen van De Geluksfabriek- geboeide managers kunnen geen gevoel van verbinding overbrengen. Medewerkers die wel die verbinding willen aangaan, hebben het onder deze managers heel lastig.
Een andere uitdaging voor organisaties om personeelstekort en -behoud structureel aan te pakken, is door NIET als een machine, alles te bedenken voor de medewerkers. De metafoor ‘de organisatie als machine’ was -is?- erg populair. Alles wordt daarbij top down bedacht met de nodige controle en beheersing. Drijfveren van medewerkers of hun talenten komen dan onvoldoende aan bod.
Daarbij creëert deze metafoor van ‘de organisatie als machine’ medewerkers die in hun comfortzone blijven zitten. Bepaald niet wenselijk wanneer groei en innovatie vereist zijn.
Zo lijken we op afstand klem te zitten en rest ons niets anders dan lapmiddelen en pleisters plakken.
Maar die organisaties die de Onderstroom serieus durven nemen, verantwoordelijkheid daar neer durven te leggen waar die hoort en een cultuur creëren waarin leren en presteren, boeien en binden hand in hand gaan, kunnen de verbanddoos achterwege laten. Uiteindelijk willen de meeste mensen verbinding!