In een artikel in de NRC van 9 april j.l. valt de krantenkop “Militairen moeten optreden als gewapende antropologen” mij op. Het onderschrift kent de volgende tekst: “In Afghanistan konden de Taliban winnen doordat ze effectiever met de bevolking communiceerden”.
Met andere woorden: Het is niet alleen de inhoud die er toe doet maar vooral de toon die de muziek maakt. Zouden we in organisaties allemaal niet een klein beetje moeten werken aan die toon? Ja? maar hoe dan?
Het containerbegrip ‘communicatie’ staat daarmee opnieuw op de agenda. In hun boek ‘Overtuigen op het werk’ onderscheiden Boers en Swaan drie dimensies van invloed: 1. IK – ruimte nemen; 2. JIJ – Ruimte geven – 3. WIJ- ruimte delen.
Het is mijn observatie (na veel met deze inzichten in workshops gewerkt te hebben) dat IK redelijk op orde is in organisaties, dat JIJ wat stroever verloopt en dat WIJ een hele opgave is en vaak moeizaam is.
Laten we drie dimensies even kort typeren.
IK- Ruimte nemen: gaat over je boodschap goed over het voetlicht brengen. Een mening kunnen verkondigen, goed kunnen argumenteren, kort en bondig zijn en binnen je inhoud hoofd- en bijzaken van elkaar kunnen onderscheiden.
JIJ- Ruimte geven: vervolgens zul je die mening moeten onderzoeken bij anderen. Je zult moeten kunnen luisteren, feedback moeten kunnen ontvangen, open staan voor totaal andere opvattingen en een onderzoekende houding hebben.
WIJ- Ruimte delen: hierbij gaat het om het verbinden. Jouw gevoelens delen, het gesprek over het gesprek aan de orde durven te stellen en de vraag op tafel leggen: “Wat brengt ons dit?”
Wat maakt dat WIJ zo moeizaam verloopt? Wat maakt dat de Taliban wel goed communiceerden?
In het artikel in de NRC vernemen we dat Westerse militairen nogal lineair communiceerden. Veel inhoud, weinig empathie. Iedereen weet hoe dat afloopt en toch blijven we het doen. Hoe kan dat?
Het gaat hier allereerst over bewustwording en ten tweede over de mindset. Pas daarna over de te leren vaardigheden. Ik beperk me tot het tweede aspect ‘de mindset’. Het was ooit neuroloog Damasio die stelde dat je twee begrippen hebt m.b.t. de communicatie in ons brein:
– meaning: begrijp je het?
– sense: raakt het je?
Ergens lijkt het zo te zo zijn dat de nadruk vooral op ‘meaning’ is komen te liggen en dat we de ‘sense’ volkomen uit het oog zijn verloren. Dat is niet alleen ineffectief maar ook immoreel. We nemen de ander gewoon niet serieus en blijven daarom maar in de zendstand staan. Bij militairen begint deze bewustwording gelukkig nu plaats te vinden.