Een paar weken geleden liepen Elmas Duduk en ik door Haarlem om foto’s te maken voor het Managementboek Magazine n.a.v. ons verschenen boek ‘De Comforttransitie’. Toen we spontaan geposeerd door de Jansstraat mochten wandelen viel de achtergrond ons op, een spreuk van Coornhert uit 1585: ‘Wie niet twijfelt, leert niet’.
Het was fotografe Mirjam van der Linden die ons daar naar toe bracht en liet zien dat goede fotografie voorbereiding vergt.
Wat speurwerk gedaan over de Coornhert spreuk en het blijkt dat de spreuk er door de Haarlemse Burgemeester Wienen in 2021 is aangebracht als eerbetoon aan de schrijver Coornhert.
De volledige tekst is als volgt: “Hij die niet twijfelt leert niet, want blijvend op zijn oude plaats gaat hij niet vooruit, komt hij niet waar hij nooit eerder was, ziet niet wat hij nooit eerder gezien had gezien, waaraan zou hij dan twijfelen?”
We zijn een kleine 500 jaar verder in de tijd en het inzicht dat twijfel de opmaat kan zijn tot leren, is actueler dan ooit. Zo kunnen over een nieuwsbericht verschillende waarheden de ronde gaan; of moeten we op basis van onvolledige informatie beslissingen nemen of wordt ons gevraagd een nieuwe stap te zetten. Naarmate de data toenemen, wordt de onzekerheid groter. Er valt zoveel te kiezen, dat het ons kan verlammen, keuzestress genaamd.
Maar wie durft te twijfelen en niet stellig is, neemt een onderzoekende houding in. Je bekijkt zaken vanuit meerdere perspectieven en neemt niet genoegen met het eerste het beste antwoord.
In zijn boek ‘Weten wat je niet weet’ stelt Adam Grant dat veel leerlingen in het onderwijs niet lijken te beseffen dat kennis kan veranderen. Hij vertelt over een leraar die bewust verkeerde informatie gaf en dat leerlingen de informatie voor zoete koek slikten. Er was geen twijfel, wel volgzaam aannemen. Ik denk dat iedereen dit voorbeeld wel kan vertalen naar de eigen organisatie.
Grant stelt dat we onze aannames moeten heroverwegen en dat door het steeds hogere tempo van veranderingen we meer dan ooit vraagtekens moeten zetten bij onze overtuigingen.
Oude hulpmiddelen waaraan we ons aan vastklampen zijn: aannames, reflexen en gewoonten en in veel mindere mate een open houding.
In het kader van ons boek zou ik nu stellen dat we de comfortzone zouden kunnen zien als een plek waar eenmalige kennis is opgedaan die nooit meer is heroverwogen. Stellige mensen, vaak onzeker over de toekomst maar met weinig twijfel.